Çeçen Gençlik Birliği “Noxçiyçö” nün, Rus-Çeçen Savaşı’nın başlangıcının 20. yılı ve Çeçen Cumhuriyeti İçkerya Devlet Başkanı Aslan Maskhadov’un katledilişinin 10. yılı münasebetiyle Belçika’nın başkenti Brüksel’de düzenlediği uluslararası konferansta açılış konuşmasını Çeçen Cumhuriyeti İçkerya Bakanlar Kurulu Başkanı Akhmed Zakayev yaptı.

Başbakanımız Sayın Akhmed Zakayev’in Çeçence yaptığı konuşmanın Türkçe tercümesi aşağıda yer almaktadır:

İyi günler arkadaşlar!

Öncelikle bugünkü toplantıyı organize eden arkadaşlarımıza ve ayrıca tüm katılımcılara teşekkür etmek istiyorum. Teşekkürler arkadaşlar!

Bugün burada buluşmamıza vesile olan uluslararası konferans, Rusya’ya Çeçenya’ya karşı başlattığı yeni sömürgeci savaşın 20. yıldönümüne ve Çeçen Cumhuriyeti İçkerya Devlet Başkanı Aslan Maskhadov’un kalleşçe katledilişinin 10 . yıldönümüne adanmıştır.

Geride bıraktığımız yirmi yıl içerisinde, iki savaş boyunca, Çeçenler 40 bini çocuk olmak üzere 200 binden fazla insanını kaybetti. Rus silahlı kuvvetleri tarafından kullanılan silahlar ve tatbik edilen metotlar, bu savaşın amacının Kremlin propagandası tarafından iddia edildiği üzere “uluslararası terörizm ile mücadele” olmadığını ancak Çeçen halkının özgürlük ve bağımsızlık arzusunun topluca cezalandırılması olduğunu göstermektedir.

Çeçen Cumhuriyeti’nde yaşanılan toplu insan hakları ve uluslararası insani hukuk ihlalleri pek çok uluslararası sivil toplum kuruluşu tarafından belgelendi.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin pek çok raporunda, Rusya’nın Çeçenya’daki savaş sırasında, Avrupa Konseyi Konvansiyonu’nu ve Anayasası’nı ihlal edildiği belirtildi. Rusya Federasyonu ayrıca Cenevre Konvansiyonları’nın 1.Ek Protokolü’nün 48.maddesini, Dördüncü Cenevre Konvansiyonu’nun 3.maddesini ve Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü’nün 7.maddesini ihlal etti.

Ancak, buna rağmen, Batı’nın önde gelen ülkeleri, Rusya’nın Çeçenya’da yürttüğü canice savaşı “Rusya’nın iç işi” olarak adlandırmaya başladı. Ve daha sonra da uluslararası toplum, Rus-Çeçen Savaşı’na Rusya’nın bir iç meselesi olarak bakmaya başladı. Şahsi kanaatim, bunun sadece siyaseten yanlış bir tutum olmadığı ama aynı zamanda uluslararası hukuk kurallarının temel prensipleriyle çelişen bir tutum olduğudur.

Bu nedenle, Çeçenya’da sivillere karşı işlenilen suçların cezasız kalması yeni bir problemi doğurdu ve Rusya daha fazla insan hakkını ihlal etmeye başladı.

Bugün kimileri, Avrupa topluluğunun jeopolitik çıkarlarını doğrudan etkileyen Ukrayna’daki olaylarla bağlantılı olarak Çeçen konusunun ikinci plana düştüğünü düşünebilir. Ancak, şahsen ben, 2008 yılında Gürcistan’ın topraklarının işgalinin ve bugün Ukrayna’da yaşanılan olayların, Çeçen Cumhuriyeti’nde 20 yıl önce başlayan olaylardan ayrı olarak değerlendirilemeyeceğinden son derece eminim.

Rus-Çeçen Savaşı’na sessiz kalınması, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in rejimini güçlendirmiş, Gürcistan ve Ukrayna’nın işgaliyle bu güç daha da kamçılanmıştır. Bugün, Putin’in Rusyası, herhangi bir abartı olmaksızın, tüm uluslararası toplumun güvenliğine karşı gerçek bir tehdittir.

Ancak Vladimir Putin’in, Rus ordusunun Çeçen halkına karşı işlediği iğrenç suçlardan ötürü yargılanması halinde, Rusya’nın Avrupa’nın arda kalan egemen devletlerine karşı saldırgan tutumununun engellenebileceğine derinden inanmaktayım.

İnsanlığa karşı işlenmiş suçlar zaman aşımına uğramaz. İşte bu nedenle, Çeçen Cumhuriyeti İçkerya’da insanlığa karşı işlenmiş suçlar ile savaş suçlarını araştırmaya yönelik kurulacak uluslararası bir komisyonun son derece elzem ve acilden daha öte gerekli olduğuna inanıyorum.

Çeçen Cumhuriyeti İçkerya Devlet Başkanı Aslan Maskhadov’un katledilmesi de hiç şüphesiz bu suçlardan bir tanesidir.

Aslan Maskhadov’un katledilişinin 10. yıldönümünde, sadece anavatanına hizmet etmek için takip ettiği kahramanca yolu hatırlamakla kalmıyor, aynı zamanda Çeçen halkına bıraktığı siyasi ve ahlaki mirası da takdir ediyoruz.

Çeçen halkının tarihinde, Aslan Maskhadov ismini kesinlikle Şeyh Mansur, Beybulat Taymiyev, Khasan İsrailov, Abdurakhman Avtorkhanov ve Djokhar Dudayev ile aynı seviyede sıralayabiliriz. Aslan ve Djokhar’ın yaşamları pek çok yönden benzeşiyor: Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği silahlı kuvvetlerinde başarılı kariyerler, vatanlarının en zor ve kritik döneminde geri dönüş, devlet başkanlıkları sırasında 3’er yıllık sükunet ortamları ve Rus işgal güçlerine karşı mücadelede savaşta hayatlarını kaybediş.

Dudayev’in sadık yoldaşı, Aslan Maskhadov, 1997 yılındaki Devlet Başkanlığı seçimlerinde Çeçen halkının tümünün güvenine mazhar olarak göreve geldi; her iki isim içinde Beybulat Taymiyev döneminden bu yana Çeçenlerin böylesine ortak bir tutum ile kabul ettiği ilk ulusal lider olduklarını açıkça ifade edebiliriz. Aslan Maskhadov sadece halkımız tarafından değil ayrıca uluslararası toplum ve hatta askeri ve siyasi rakibimiz Rusya tarafından da kabul gördü. Halkımız açısından bu çok büyük bir siyasi başarıydı ve hukuk kuralları çerçevesinde bir devlet inşa edebilmemiz için bizlere gerçek bir fırsat sundu.

Ne var ki, “İslami Ulema” cüppesine bürünen eski devrimciler burada da yıkıcı rollerini oynadılar. Aslan Maskhadov’un hükümetine karşı muhalif olanlar onlardı. O dönem için gerçekleştirilmesi tamamen imkansız radikal fikirleriyle, Çeçen toplumu içerisine yeni bir fitneyi ektiler. Bu insanların hareketleri ve tutumları, Maskhadov’un tüm enerjisini sivil bir savaşın başlamasını engellemeye harcamaya mecbur bıraktı.

Otoriter ve güçlü iradesi olan bir lider olarak Aslan Maskhadov, tüm gücünü ve iradesini Çeçen toplumu arasında yaşanabilecek bir iç savaşı engellemeye adadı. Çeçen Cumhuriyeti’nde sivil savaşı provoke etmek konusunda başarısız olan Rusya, Çeçen devletine karşı açıkça saldırmak zorunda kaldı.

Bugün, Rus-Çeçen Savaşı’nın 20. yıldönümünde, ulusal bağımsızlığımıza kavuşmanın ve Çeçen halkının güvenliğini temin etmenin tek bir gerçekçi yolu vardır, o da ne pahasına olursa olsun benzer girişimleri engellemektir. Çeçen halkı, Çeçen devletinin özgürleştirilmesi için verilen çabaları baltalamak için dizayn edilmiş ideolojik sabotajları ve bunlara karşı azimle mücadele etmeyi öğrenmelidir.

Topraklarımızın doğurduğu ulusal liderler arasında, Aslan Maskhadov, en onurlu yerlerden birisinde bulunmaktadır. Çeçen halkının tarihinde sadece en büyük kahramanlardan birisi olarak yer almayacak, ayrıca onun kurucularından birisi olarakta anılacaktır. Aslan Maskhadov’un sıkıca bağlı olduğu ulusal özgürlük için mücadele eden Çeçen savaşçıların kuşakları arasında tarih ve bu tarihin bir parçası olması arzusu çok güçlüydü.

Bu şu anlama geliyor, özveri, cesaret ve azim şeklindeki bir kahramanın niteliklerinin yanı sıra, Aslan şu diğer nitelikleri de göstermek zorundaydı: kendine sahip olmak, öngörü ve uzlaşı bulma yeteneği. Çeçen Cumhuriyeti İçkerya Devlet Başkanı olarak görev yaptığı 8 yıl boyunca, Aslan Maskhadov halkı için sadece barış istedi. Yetenekli bir stratejist ve kumandan olmasına rağmen, Maskhadov düşmana karşı askeri bir başarı hedeflerken hayatını kaybetmedi, aksine Rusya ile onurlu bir barış amaçlarken katledildi.

Aslan Maskhadov’un ölümü İmam Mansur’un ölümü ile kıyaslanabilir: her ikisi de uğruna ayağa kalktıkları idealler uğruna ölüme gittiklerinin bilincindeydi. Aslan Maskhadov’un önünde bir seçim şansı vardı: ya tam maddi bir refah içerisinde yaşamak için prensiplerinden vazgeçeçek ve “onurlu esaret” altına girecek, ya da mücadeledeki yoldaşlarının anılarını haysiyetsizleştirmeksizin, özgürlüğümüz için savaşarak hayatlarını vermiş kutsal atalarımız gibi çıktığı yola ihanet etmeden ölüme gidecekti. Tıpkı İmam Mansur gibi Aslan’da ikicin şıkkı tercih etti, ulusal bir lider, bir siyasetçi, bir savaşı ve bir Çeçen qonakh’ı olarak kaderinin gereğini yerine getirdi. Çeçenya’nın bir muazzam evladı olarak Aslan Maskhadov’un anısı sonsuza dek kalplerimizde ve Çeçen halkının tarihinde yaşayacaktır.

Daala deeqal woila siilax noohchiin baeccha!

Allahu Akbar! Allahu Akbar! Allahu Akbar!

Dinlediğiniz için teşekkür ederim.

07.03.2015 / Brüksel

Akhmed Zakayev
Çeçen Cumhuriyeti İçkerya Bakanlar Kurulu Başkanı

Sayın Başbakanımızın konuşmasının orjinalini (Çeçence):

Noohchiin Respublika Ichkeerin Ministriin Kabineetin Kuegalhuo
Zakaev Axmadin doklad:

De dika hyliila xomsara duottagii!

Cqa doexxara barkal aala lu’ur dara tahanleera gullam wawshah toehnachaarna a, ishta massuo a deeqahuoshna a: barkal, Dela reza hila massaarna a. Wai cxana qhietarin baxana du h’ara konferenci, Rossiyas Noohchiin choenna doexala t’om buola barin 20 sho, Noohchiin Respublika Ichkeerin Prezident Maskhaadov Aslaan yaamarta wierin 10 sho a qhaacharna leerina yolu.

T’exxarchu 20 sharax dxa bahanachu shina t’am t’ex noohchiin qoomun yuqax shi bjee ezar saw adami daarash hilar, caareh shawza tqa ezar beerash a dolush. Rossiyan t’emahuosha Noohchiin choex lieliina qizallash, gerzash a toeshalla do cu t’emin jaalashuo «dynienin yuqara terorizmaca» t’om bar yaacara, kremalin propagandano qhiiqha ma darra, shien marshuo qhaiqhqa yar baxana dolush derrige noohchiin qoomana t’ex desh tajzar dar.

Adamiin baquonash a, dynienin yuqara adamallin baquonash a Noohchiin Respublika Ichkeeriex iesha yar qhaachamie dokumentashka dehkina du jeedaliin c’arah yoocu dynienin yuqara organizaaciesh.

Evropin Qhietashuonin Parlamentin Assambleyanuo duqqhaa a doklaadashkax bilgal dina du, Rossiyas Noohchiin chuox t’uom baaqqharca Evropin Qhietashuonin ustav a, konvenci a yuohiina hilar. Rossiyas ishta yuohiina Zheneevin konvenciina t’oehula t’e hottiina yolu Doexxara protokolin 48-gha statya, yi’oolagha Zheneevin konvencin 3-gha statya, MUS 7-gha statya.

Amma i derrigie a gush laettashex Maalh buziera yaqqhii pachxalqhiin kuegalhuosha Noohchiin chura yaamarta t’amah «Rossiyan choexara ghullaqh» olura. Cul t’aexa derrigie dynienuo a oersiin-noohchiin konflikt Rossiyan choexara ghullaqh sanna t’e leecir. So teshna wu i sacam politikiex niisa ca hilar sawnaha, dynienin yuqara baqhuoniin koerta principashna doexala boolush sacam hilarah. Ishta haarc bina politikin sacam baxana du, Noohchiin Respublikiex maersha naahana doexala dina zulamash zhuop diehaza disina hilar, tqa ocu xooluo Rossiyan qhin dxa a agressi lieluo duog da’iitar.

Cxacca boluchaarna muotta dala taam bu tahana noohchiin teema Ukra’iiniera hilamash xul yina, ysh niisa dxa Evropin xashtieh xaqha lush hilarie terra. Amma so teshna wu, 2008-chu sharax Gyrzhiin chuox hillarg a, tahana Ukra’iniex hylush laettash derg a dusta yish ca hilar, 20 sho xalha Noohchiin Respublikiex duola dellachynin kontekstex bien.

Oersiin-noohchiin t’om cxannie a kiepara baquonie uoziina, ya ur-attalla moraalin zie hilna Rossiyan t’aexaluo yoocush bisar baxana dolush ch’agh yelira prezident Putinin rezhim, cuo duog da’iitira Gyrzhii chu a, Ukra’ini chu a t’amca ghuorta. Tahana Putinin Rossiya, h’uma diestuor a doocush, baq bolu qhieram bu derrig dynienin maasharna.

So ch’awgha dog tieshna wu, oersiin eskarsha noohchiin qoomana t’iex yina inzarie qizallieh Putinie zhuop diehnii bien, Rossiyan qhin dxa yoluchu Evrope agressi saca lur yac aelna.

Adamallin doexal dina zulamash haan yaalarh dytash dac. Cundeela as laadamien hiilna ca jash inzarie mejnie looru Noohchiin respublikiex adamallina doexala dina t’emin zulamash tollu dynienin yuqara komissi qhuollar.

Cu zulamiin moghariex du yaamartaluonca Noohchiin Respublika Ichkeerin prezident Maskhaadov Aslaan wier a.

I wiina 10 sho qhoochuchu diinax Aslaanas Daimehkin ghullaqh desh dxa baexna turpal nieq dagalaecna ca jash, wai cuo poliitikiex a, oezdingalliex a noohchiin qhoomana ditinachunna laqqhara maah haada bo.

Maskhaadov Aslaanin c’e noohchiin istooriex yoqqha hilarca mairra cxana moghara huottuo megar du Shaih Mansur, Taimin Biibuolat, Isra’iilov Xasan, Awtarhaanov Jabdurraxman, Dudaayev Zhawh’ar c’erashca. Aslaanin a, Zhawh’arin a daahariin nieqashkax tera doohursh duqqhaa a du: Soveetiin eskariex ka yaelna karyeera, uggar chuolhie a, zhoepallie a myriex respublikie yuha wierzar a, shimmuo a qhoqqha sharax miella a maasharie haan chox prezidentalla dxa qhiexar a, Rossiyan okkupantashna doexala bechu t’am t’ex dxa qhalhar a.

Dudaayev Zhawh’arin tieshamie naaquost hillachu Maskhaadov Aslaanina 1997-chu sharax prezidentin haarzhamashkax belna tiesham derrigie holqiera bara. Cundeela t’e ch’aghdiina aala megar du Taimin Biibuolatin zaamanax duena doexxara hilna noohchiin ishta derrigie a qoomuo haerzhina lider. Maskhaadov Aslaan ishta hilar qoobal dinarg wain qaam hilla ca jash, derrigie dynie a dara, poliitikex wain mostagh yolu Rossiya a yara. Iza wai qoomun boqqha poliitikin tuolam bara,maersha pachxalqh qhuolla baq yolu shans a yara.

H’ettie a noohciin qooma mostaghasha “jeelam neehin” oobaneh haerchina shain yaamarta jaalashuo qhoochush yira. Ysh bara ysh Maskhaadov Aslaani jeedalna kerla opoziici hilna dxa hittinarsh, t’eh dersh duecu, cu myrex yannie a qhoochush yalur yoocu ideyashca noohchiin qoomana yuqa qhieramie pitan qhoellinarsh. Ysh a bara ysh Aslaaniega shien berrigie nicqash, wain wezharsh yuqax t’om ca baaliita t’e xazhuo bieziitinarsh.

Maskhaadov Aslaan wara aamal a yolush, soobar a dolush liider. Massuo shien ghuora a sinin la’am a noohchiin qoomana yuqara pitanash dxa daaqqharna t’e xazhiira cuo, t’aaqqha Respublikex wezharsh yuqax bolu t’om baaqqha ca belcha Rossiyin ehh’arie Noohchiin pachxalqhana doexala agressi yan yiizira yuha a.

Tahana, Oersiin-Noohchiin t’om buola bella 20 sho qhaechnachu heenax wai qhietash hila dieza, qoomana maershuo yoxar yolush cxa’ bie nieq ca hilar, iza bu, shiena t’iex qhin bes-besara eksperimentash ca liela yaitar. Noohchiin qaam shaa jaama dieza Noohchiin pachxalqh maersha yaaqqha xoeguchu qinna bjostaniexa yolu ide’oloogin diversiesh yawza a, ysh haadamie sawcuo a.

Wain Dain mehkuo waina bellachu qoomun liidershna yuqax uggar laaramiecharieh cxa mettig dxa laecna wolu noohchiin istooriex koerta turpalhuo hilna ca jash, i istoori qhoellinachaareh cxa’ hilna wysar wolush wu Maskhaadov Aslaan. Istoorin aw ha’a dalar a, shaesh cynin deeqah hilarin qhietam a ch’awgha bara Maskhaadov Aslaanin cqoerah bolu maershuonin bjehuoshkax.

Shaa prezidentin darzhiex woluchu 8 sherin doohalliex beqqa maashar liihira cuo shien qoomana. T’emin baeccha a, gawza strateg a wolushiex Maskhaadov Aslaan mostagh t’ex t’emin tuolam baqqha ghiertash qhelhina wac, tqa shaa koerta tuolam looruchu, noohchieshna xaq dolu maashar doexa qhelhina wu.

Maskhaadov Aslaani qhalhar Shaih Mansuurin qhalharca dusta megar du: shii’e woedii hu’ush joozhalliina doexala wahana wu shiesh quesuchu ideeyan doexa. Maskhaadov Aslaani haarzham bara: shien principeh woehna “siilah yiisar” hilna waaha, massuo dynienin dikaneh marzuo a oecush, ya dxa qhalha, shain sinuosh ca qho’uosh maashar qiisina siilax dain nieqah ca wuuhush, shien naaquostii sii ca duozhuosh. Aslanas Shaih Mansuuruo sanna shoolagha derg haerzhina siilax cheqh baeqqhira shien daaharin nieq – qoomun liderin, politikin, bjehuochunin, noohchiin quonahchunin a nieq. Daa’imanna noohchiin qoomun istooriex a, wain degnashkax a wysar wu noohchiin qoomun siilax k’ant Maskhaadov Aslaan.

Daala deeqal woila siilax noohchiin baeccha!
Allah’u-Akbar, Allah’u-Akbar, Allah’u-Akbar!

Barkal laduogharna.

Bryksel – 07.03.2015

Zakaayev Axmad

Noohchiin Respublikin Ichkeerin ministriin kabineetin Kuegalhuo

Sayın Başbakanımızın konuşmasına ait video görüntüleri:

© Ickerya.com