Hayati dersler çıkarmaz isek geçmiş bizler için yarasızdır. Ve bugün, ÇİC Devlet Başkanı Aslan Maskhadov’un hayatını kaybedişinin 13. yıldönümünde, Çeçen halkının güvenliğini teminat almamızın ve ulusal bağımsızlığımıza ulaşmanın tek gerçek yolunun yaşadığımız tecrübelerin tekrarını engellemekten geçmektedir. Çeçen halkı, Çeçen devletinin özgürlüğüne yönelik çabalarımızı zedelemeye yönelik ideolojik sabotajların farkında ve bunları durdurmaya kararlı olmak zorundadır.

Aslan Maskhadov’un vefat yıldönümünde, onun sadece anavatanın hizmetinde geçen kahramanlık dolu günlerini değil ama aynı zamanda ardında Çeçen halkına bıraktığı ahlaki ve siyasi mirasını da hatırlamalıyız.

Aslan Maskhadov, Çeçenya’ya dönmeden önce Vilnius kentinde yaşamaktaydı. Litvanya’daki topçu birliğini sevk ve idare ettiği dönemde, emrindeki birlik Baltık Askeri Bölgesi’ndeki en iyi birlik olarak kabul görmekteydi. İnguşetya’daki Rus birlikleri Çeçenya sınırına doğru harekete geçtiği ve pek çok analistin Rus-Çeçen Savaşı’nın başlayacağını öngördüğü bir sırada bu parlak askeri kariyerini bir kenara atan Aslan Maskhadov, Devlet Başkanımız Djokhar Dudayev’in yanına geldi ve bağımsız Çeçen Cumhuriyeti’nin Silahlı Kuvvetleri bünyesinde hizmet etmeye hazır olduğunu söyledi.

Mart 1994’te Çeçen Cumhuriyeti İçkerya Silahlı Kuvvetleri 1.Yardımcısı olarak göreve başlayan ve ardından Silahlı Kuvvetler Kumandanı olan Aslan Maskhadov, Rus destekli muhalif güçlerin eylemlerinin bastırılmasına ve savaşın başında Grozny’nin savunmasına soğuk kanlılıkla liderlik etmiş, hazırladığı plan sayesinde Ağustos 1996’da Çeçenya’nın Rus işgalcilerden özgürleştirilmesiyle son parlak finalini gerçekleştirmiştir.

Aslan Maskhadov kişiliğinin önemi ancak Çeçen halkının tarihinde yer alan Şeyh Mansur, Beybulat Taymiyev ve Djokhar Dudayev ile kıyaslanabilir. Djokhar ve Aslan’ın kaderleri birbirine benzemektedir : SSCB Silahlı Kuvvetleri saflarında başarılı bir askeri kariyer, nispeten barışçıl olan kritik bir dönemde Cumhuriyete dönüş, devlet başkanlığı görevini yerine getirmek ve Rus işgalcilere karşı verilen savaşta ölüm.

Djokhar Dudayev, Gorbaçev’in perestroykasındaki genel liberal eğilimler ve Çeçenler nezdindeki otoritesine istinaen, Cumhuriyetin komünist nomenklatura iktidarını kırmak üzere Çeçenya’daki özgürlükçü hareketin başlangıcında yer alan isimlerce Cumhuriyete davet edilmişti. 1991 yılında Cumhuriyette gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimlerini kazan Djokhar Dudayev, parti üyeleriyle mücadele edenleri çevresine aldı ve esasında yeni bağımsız Çeçenya’nın siyasi ve ideolojik imajını birlikte kurdular. Ancak, Djokhar Dudayev ulus-devletin inşasındaki ciddi siyasi zorluklarla mücadele etmek zorunda kaldı ki devlet başkanı olarak bunun yaşanacağının farkındaydı.

Diğer bir deyişle, Djokhar Dudayev, Çeçenya’da gelişmekte olan sürece karşı Rusya’nın artan düşmanlığının farkındaydı ama görevinde başarısının ancak tüm toplumun ulusal özgürlük fikri etrafında kenetlenmesiyle mümkün olacağını biliyordu. Ne yazık ki, siyasi hizipler, bunların karşısındaki savaşçılar ve Djokhar’ın etrafındaki eski devrimciler bu durumu ve gelişmelerin mantığını anlayamadılar veya anlamak istemediler, bundan dolayı da Çeçen toplumunu yeni çatışmaların içine çekecek yangınlara benzin dökmeye devam ettiler. Rus gizli servisleri de aynı istikamette hareket etti ve sonunda sadece Rus destekli muhalefet güçlenmedi ama ülkedeki silahlı çatışmalar birinci Rus-Çeçen Savaşı’na dönüştü.

Djokhar Dudayev’in sadık müttefiki Aslan Maskhadov, 1997 yılında gerçekleştirilen Devlet Başkanlığı seçimlerinde büyük çoğunluk tarafından desteklenerek seçildi ki, kelimenin tam manasıyla Beybulat Taymiyev zamanından bu yana Çeçenler için ülke genelinde ilk kez onun bir lider olarak kabul gördüğünü açıkça söyleyebiliriz. Aslan Maskhadov sadece halkımız tarafından değil, sadece uluslararası toplum tarafından değil ama aynı zamanda siyasi ve askeri hısmımız olan Rusya tarafından da kabul edildi. Bu halkımız açısından çok büyük bir siyasi başarıydı ve bir hukuk devleti inşa edebilmemiz için büyük bir şanstı.

Gelin görün ki, “İslami ulema” kıyafetine bürünenler, eski devrimciler yeniden ortaya çıktılar ve bu kez yıkıcı bir rol oynadılar. Aslan Maskhadov hükümetinin yeni muhalefeti haline geldiler ve gerçekleştirilmesi kesinlikle mümkün olmayan yeni fikirler ile radikalliği yayarak Çeçen toplumunda daha tehlikeli bir karışıklığa neden oldular. Ve bu insanlar, Aslan Maskhadov’un tüm enerjisini ve gücünü ülkede sivil bir savaşın çıkışını engellemeye harcamasına neden oldular. Aslan Maskhadov güçlü ve kararlı bir lideri, tüm gücünü Çeçen toplumu içerisinde bir arbedenin çıkmasını engellemek için harcadı; nihayetinde Cumhuriyette bir sivil savaş çıkarmayı başaramayan Rusya, Çeçen devletine karşı açıktan yeni bir saldırıya başlamaya mecbur kaldı.

Aslan Maskhadov’un ölümünü ise Şeyh Mansur’un ölümü ile benzeştirebiliriz: her ikisi de savundukları fikirlerin uğruna bilinçli bir şekilde ölüme gittiler. Aslan Maskhadov’un bir tercih yapma imkanı vardı : ya prensiplerinden vazgeçecek ve “onurlu bir teslimiyeti” kabul edecekti, lüks içerisinde hayatta kalacaktı, ya da özgürlüğümüz uğruna hayatlarını feda eden şanlı atalarımızın yolunu takip edecek, onlara ihanet etmeyip anılarını utandırmayacak ve ölecekti. Aslan, tıpkı Şeyh Mansur gibi ikinci yolu seçti ve hayatını onurun yolunda, ulusal bir lider, bir siyasetçi, bir savaşçı ve bir Çeçen qonakhı olarak verdi. Bu nedenledir ki, Çeçen halkının tarihinde ve kalplerimizde Çeçen halkının şanlı evladı Aslan Maskhadov’un anısı sonsuza dek yaşayacaktır.